انواع حسابداری و زیر شاخه های آن

امروزه حسابداری و مطالب مربوط به آن جزیی از مهم ترین بخش های هر کسب و کار می باشد زیرا اکثریت شرکت ها و سازمان های کوچک و بزرگ برای سازماندهی کردن حساب ها و صورت های مالی خود، نیاز به حسابدار دارند و امروزه حسابداری به عنوان یکی از شغل های پردرآمد و پرطرفدار محسوب شده است.

شاخه های حسابداری به دلیل ماهیت گسترده علم حسابداری بسیار متنوع هستند. علاقه مندان به مطالعه انواع رشته های حسابداری باید در مورد جنبه های مختلف آن و آگاهی از آینده شغلی و هدف تحصیل در شاخه حسابداری مربوطه اطلاعات لازم را داشته باشند. همچنین شرکت های مختلفی وجوددارند مانند شرکت حسابداری در تهران که در زمینه های مختلف حسابداری فعالیت دارند و خدمات مشاوره مالی و مالیاتی را ارائه می دهند.

در این مقاله قصد داریم با اشاره به انواع مختلف حسابداری، به معرفی کامل هرکدام از زیر شاخه های این رشته نیز بپردازیم تا به طور کامل اطلاعات جامع و کاملی را در این زمینه کسب نمایید.  با ما همراه باشید.

حسابداری چیست؟

در ابتدا به تعریف واژه حسابداری (Accounting) می پردازیم: تعریف ساده حسابداری به معنای ثبت معاملات و اسناد مالی مرتبط با تجارت است. به عبارت دیگر، زبان مشترک کسب و کارها برای تجزیه و تحلیل گزارش های مالی و شرایط اقتصادی، حسابداری است.

در واقع حسابداری به اندازه گیری و پردازش اطلاعات مالی شرکت ها می پردازد. سنجش نتایج فعالیت های اقتصادی سازمان و ارائه نتایج به سرمایه گذاران و مدیران از جمله وظایفی است که توسط واحد حسابداری انجام می شود. بنابراین حسابداری شامل سه فعالیت شناسایی، ثبت و گزارش است.

حسابداری از گذشته تا کنون چه تغییراتی کرده است؟

در تاریخ حسابداری، این علم به چندین هزار سال پیش برمی گردد. از این رو آثاری مانند نوشتن، شمارش اعداد و بررسی در تمدن های بین النهرین مورد توجه بوده است. تاریخچه حسابداری در ایران به دوران سلجوقیان باز می گردد و ثبت و نگهداری اسناد نیز در این عصر وجود داشته است.
خوارزمی دانشمند معروف ایرانی برای اولین بار در کتاب «جبر و تقابل» که اساس سیستم اعشاری کنونی ایجاد شده توسط فیبوناچی است، توضیحاتی درباره مفهوم صفر و روش های نوشتن اعداد و شمارش ارائه کرد.

حسابداری سنتی و مدرن

اگر بخواهیم حسابداری سنتی و مدرن را با هم مقایسه کنیم، باید بگوییم که حسابداری سنتی برای دسترسی و ذخیره اطلاعات نیازمند سخت افزار فیزیکی و نرم افزار سنتی است، در حالی که حسابداری مدرن که با توسعه نرم افزارهای ابری شکل گرفته است، از محیط ابری برای ذخیره کردن داده ها استفاده می کند.

این ویژگی نرم افزار ابری(آنلاین) امکان دسترسی به اطلاعات حسابداری را در هر زمان و هر مکان فراهم می کند. در حالی که در حسابداری سنتی اینگونه نیست.

حسابداری برای چه کسانی مناسب است؟

از آنجایی که حسابداری زبان اعداد است و تمامی گزارشات و صورت های وضعیت مالی شرکت باید به زبان اعداد بیان شود، بنابراین حسابداری برای افرادی مناسب است که علاوه بر تسلط بر زبان و اصول فارسی نویسی، باید از زبان اعداد نیز برخوردار باشند. رابطه با اعداد و با تجزیه و تحلیل عددی، تمام گزارش های مالی شرکت را به صورت عددی بیان می کنند.
به عبارت دیگر افرادی که به ریاضیات و محاسبات علاقه دارند می توانند در حسابداری موفق باشند. البته نوشتن یک رزومه موفق در این زمینه را فراموش نکنید.
توجه داشته باشید که برای تکمیل مهارت های خود نیاز به فراگیری بهترین نرم افزارهای موجود فارسی مانند نرم افزار سپیدار و نرم افزار راهکاران در این زمینه دارید که با مراحعه به سایت حساب بین میتوانید از آنها بهره مند شوید.

شرایط بازار کار حسابداری و مالی چگونه است؟

فرصت های شغلی یک حسابدار بسیار زیاد است و می تواند از پایین ترین تا بالاترین موقعیت شغلی را شامل شود. از استخدام یک شرکت نرم افزاری گرفته تا استخدام حسابدار رسمی تا سایر شرکت ها، آنها به یک حسابدار حرفه ای نیاز دارند تا تجارت خود را مدیریت کنند. می توان گفت تعداد فارغ التحصیلان بیکار در رشته حسابداری در مقایسه با سایر رشته ها بسیار کمتر است زیرا هر کسب و کاری چه بزرگ و چه کوچک نیاز به یک حسابدار دارد.

حسابداری از شاخه های کدام رشته است؟

در پاسخ به این سوال که حسابداری زیر مجموعه کدام رشته یا شاخه است؟ باید گفت رشته حسابداری به دلیل اهمیت فراوان از هر سه شاخه دبیرستان یعنی ریاضی، علوم تجربی و انسانی قابل تحصیل در دانشگاه است. همچنین افرادی که در مقطع کاردانی در دبیرستان تحصیل می کنند می توانند در مقطع متوسطه نیز در رشته حسابداری تحصیل کنند. حسابداری شاخه ای تخصصی در گروه خدمات، بازرگانی و امور اداری است.

شاخه های حسابداری کدامند؟

در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه انواع شاخه های حسابداری کدامند؟ باید بگوییم که دوره های کارشناسی حسابداری با توجه به نیاز هر کسب و کاری متفاوت است. شاخه های حسابداری در دانشگاه نیز متفاوت است. همچنین اگر فرد قصد ادامه تحصیل در این رشته را داشته باشد، گرایش حسابداری در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز با مقطع کارشناسی متفاوت است.

شاخه های حسابداری عبارتند از:

• حسابداری مالی
•  حسابداری مدیریت
• حسابداری دولتی
• هزینه ها را محاسبه کنید
• حسابداری صنعتی
• حسابداری مالیاتی
• حسابرسی (تعریف حسابرسی)

حسابداری مالی

حسابداری مالی (Financial Accounting) یا حسابداری گزارشگری یکی از حوزه های مهم دانشگاهی حسابداری است. هدف از حسابداری مالی نوشتن و تصحیح صورت های مالی در نرم افزار حسابداری مالی است. گزارش ها و داده های ارائه شده از طریق حسابداری مالی به رفع نیازهای مختلف داخلی و خارجی سازمانی، تصمیمات سرمایه گذاری، انعقاد قراردادها و کلیه تراکنش های مالی شرکت کمک می کند.

لازم به ذکر است بانک ها یکی از استفاده کنندگان اصلی گزارش های واحد حسابداری مالی هستند، لذا اعتبارات با ارائه صورت های مالی لحاظ می شود. بنابراین هر آنچه در قالب تهیه و تنظیم صورت های مالی و حسابداری اتفاق می افتد در زیر شاخه حسابداری مالی قرار می گیرد.

حسابداری مدیریت

یکی دیگر از رشته های دانشگاهی حسابداری، حسابداری مدیریت (Managerial Accounting) است. گزارش هایی از قبیل قیمت عرضه محصول، هزینه ها، قیمت فروش خدمات و برآورد مقدار تولید در زیرشاخه حسابداری مدیریت ارائه می شود. یکی دیگر از رویه های شعبه حسابداری مدیریت، تایید ظرفیت تولید تجهیزات و منابع می باشد.

لازم به ذکر است که هدف شاخه حسابداری مدیریت افزایش قدرت مدیران در تصمیم گیری های مالی و تعیین استراتژی های اقتصادی برای شرکت ها می باشد. افرادی که در زیر شاخه حسابداری مدیریت تحصیل کرده اند به عنوان مدیرعامل، اعضای هیئت مدیره یا مشاور در کنار مدیران ارشد شرکت ها فعالیت می کنند.

حسابداری دولتی

حسابداری دولتی (Governmental Accounting) شاخه ای از حسابداری است که مخارج و درآمدهای دولت را پیش بینی و کنترل می کند. بنابراین، اداره حسابداری دولتی، مشاوران و متخصصانی را تربیت می کند که بتوانند مخارج دولت را کنترل و مدیریت کنند.

حسابداری هزینه (بهای تمام شده)

حسابداری هزینه (Cost Accounting) از دیگررشته های حسابداری است که قیمت تمام شده محصولات و خدمات را بررسی می کند. قیمت نهایی محصول تمام عوامل دخیل در تولید را در نظر می گیرد. همچنین هزینه ها از نظر ساختار و عوامل اداری بررسی می شود.

لازم به ذکر است که مهمترین اهداف حسابداری بهای تمام شده، کمک به واحد مدیریت در تعیین قیمت و کنترل هزینه های تولید می باشد. این شاخه از حسابداری همچنین هزینه هرگونه ضایعات، نشت و کمبود را در مراحل تولید و بازاریابی نشان می دهد.

حسابداری صنعتی

یکی از شاخه های حسابداری دانشگاهی حسابداری صنعتی(Industrial Accounting) است که در حال حاضر طرفداران زیادی در کشورهای در حال توسعه دارد و آینده شغلی خوبی خواهد داشت. حسابداری صنعتی از زمان انقلاب صنعتی در اروپا برای تعیین قیمت تمام شده یک محصول استفاده شده است.

هدف اصلی حسابداری صنعتی برآورد قیمت فروش بر اساس هزینه کل و عوامل بخش تولید است. بنابراین می توان گفت که حسابداری صنعتی با حسابداری بهای تمام شده مرتبط است.

امروزه دلیل استقبال از شاخه حسابداری صنعتی به ویژه در کشورهای در حال توسعه این است که این کشورها همچنان به ساخت واحدهای صنعتی نیاز دارند و در صورت ساخت و افزایش این واحدها، بالطبع فراگیران این زیرشاخه حسابداری شانس بیشتری برای استخدام دارند.

حسابداری مالیاتی

حسابداری مالیاتی (Tax Accounting) یکی دیگر از رشته های حسابداری دانشگاهی است که مسئولیت کلیه امور مالیاتی از جمله تهیه اظهارنامه مالیاتی را بر عهده دارد. محاسبه مالیات بر درآمد بر اساس قوانین و مقررات از دیگر وظایف شعبه حسابداری مالیاتی است که نیاز به مدیریت دقیق دارد.

افرادی که در شاخه حسابداری مالیاتی هستند می توانند به مشاغل کمک کنند تا پرداخت های مالیاتی را کاهش دهند، صورت های مالی را برای گزارش مالیاتی تهیه کنند، و در مورد تأثیر مالیات بر یک تجارت و استراتژی های کاهش مالیات مشاوره ارائه دهند. لازم به ذکر است که قوانین مالیاتی در هر کشور با سایر کشورها متفاوت است، بنابراین حسابداران مالیاتی باید از کلیه قوانین مالیاتی کشور آگاه باشند.

حسابرسی

حسابرسی(Auditing) یکی دیگر از شاخه های حسابداری است که به عنوان یکی از شاخه های مهم حسابداری به شمار می رود. توجه داشته باشید که همه انواع حسابرسی در نوع خود وظایف مهمی هستند. حسابدارانی که حسابرسی را انجام می دهند می توانند داخلی یا خارجی باشند. این بدان معنی است که حسابرسان داخلی معمولاً حسابداران شرکت هستند و حسابرسان خارجی به طور مستقل توسط مؤسسات حسابرسی برای انجام کار حسابرسی فراخوانده می شوند.

وظیفه شعبه حسابرسی ارزیابی صورتهای مالی شرکت است که در نهایت انطباق گزارشهای مالی با قوانین حسابرسی و مالیاتی توسط حسابرسان را تایید یا رد می کند و گزارش به مدیریت شرکت ارائه می شود. حسابرسان داخلی همچنین ارزیابی می کنند که آیا سیاست های مدیریت در شرکت اجرا می شود یا اینکه آیا فعالیت های کارکنان در راستای اهداف تجاری شرکت است.

انواع دیگر گرایش ها در حسابداری

علاوه بر انواع شاخه های حسابداری که در قسمت های قبل به آنها اشاره شد، انواع دیگری از زیر شاخه های حسابداری وجود دارد که به تفصیل بیشتر  آنها می پردازیم.

حسابداری فروشگاهی

موجودی کالا، کنترل حساب های دریافتنی و پرداختنی، چک و رسید و … از جمله رویه هایی است که در شعبه حسابداری فروشگاه  (Store Accounting) بررسی می شود. سرعت و دقت در محاسبات بدون تاخیر مشتری از اهداف گرایش های حسابداری فروشگاهی است. لازم به ذکر است که برای یکسان سازی سررسید چک در فروشگاه ها از پیکربندی چک استفاده می شود.

حسابداری صندوق

حسابداری صندوق (Fund Accounting) یکی دیگر از جهت گیری های حسابداری مرتبط با نهادهای غیرانتفاعی مانند دولت ها و شرکت های غیرانتفاعی است که معمولا منابع مالی کمی دارند. هدف از انجام حسابداری صندوق برای کسب سود نیست، بلکه وسیله ای برای دستیابی به اهداف شرکت مادر است.

توجه کنید که در شاخه حسابداری صندوق، مبالغ موجودی عمومی و خصوصی از یکدیگر متمایز می شود، زیرا صندوق عمومی برای فعالیت های روزمره مانند پرداخت دستمزد در نظر گرفته شده است، در حالی که صندوق وجوه خصوصی برای تعهدات خاص مانند میزبانی یک رویداد یا مراسم خاص استفاده می شود.

حسابداری حقوقی

حسابداری قانونی (Forensic Accounting) شامل تجزیه و تحلیل اطلاعات و حساب های شرکت برای استفاده در دادگاه است. این علم ترکیبی از حسابداری، حسابرسی و تحقیق است. یعنی تمامی پرونده های قضایی، رسیدگی و حل اختلاف در حوزه حسابداری قانونی است. از جمله موارد بررسی شده در شعبه حسابداری رسمی عبارتند از:

• میزان غرامت در موارد اختلاس
• کلاهبرداری و جعل حساب
• بیمه شخصی
• خسارت
• اختلافات تجاری
• طلاق و اختلافات زناشویی
• آسیب زیست محیطی
• جرایم اینترنتی

حسابداری اجتماعی

شاخه حسابداری اجتماعی(Social Accounting) تأثیر یک سازمان را بر جامعه و محیط زیست بررسی می کند. یعنی اثرات اجتماعی و زیست محیطی بر فعالیت های حسابداری سازمان ارزیابی می شود. در این شاخه از علم حسابداری، هزینه و منافع فعالیت های اجتماعی یک سازمان مشخص می شود. در واقع حسابداری اجتماعی عملکرد شرکت را از نظر مسئولیت های اجتماعی ارزیابی می کند.

حسابداری بودجه

در شاخه حسابداری بودجه (Budget accounting) که یکی از زیر شاخه های حسابداری محسوب می شود، تعدیل بودجه با توجه به نتایج فعالیت های مالی انجام می شود. در حسابداری بودجه، عملیات مالی سال آینده پیش بینی و نتایج واقعی عملیات مالی مورد ارزیابی قرار می گیرد.

زیر شاخه های حسابداری در دوره های دانشگاهی

شاخه های حسابداری در مقطع کاردانی

• حسابداری مالی
• حسابداری صنعتی
• حسابداری دولتی
• مالیاتی
• حسابرسی

از جمله شاخه های حسابداری در پایه مقطع کاردانی می باشد.

شاخه های حسابداری در مقطع کارشناسی 

• حسابداری مالی
• حسابداری صنعتی
• حسابرسی
• حسابداری دولتی
• حسابداری مدیریت
• حسابداری منابع انسانی

شاخه های حسابداری در مقطع کارشناسی ارشد
رشته حسابداری همان رشته حسابداری در مقطع کارشناسی است. به معنای حسابداری مالی، صنعتی، حسابرسی، حسابداری دولتی، حسابداری مدیریت و حسابداری منابع انسانی است.

شاخه های حسابداری در مقطع دکترا
امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری برای رشته های حسابداری وجود دارد. شاخه های حسابداری در مقطع دکتری نیز مانند گرایش های حسابداری در مقطع کارشناسی ارشد است که در قسمت قبل به آن اشاره شد.

کلام  آخر

شاخه های حسابداری بسیار متنوع هستند از حسابداری مالی گرفته تا حسابداری مدیریت و غیره که هر کدام در زمینه تخصصی خود کارآمد هستند. حسابداری و زیر شاخه های آن، بازار کار و درآمد بالایی را دارند و امروزه هر کسب و کاری با حسابرسی و صورت های مالی سر و کار دارد. با توجه به صورت های مالی که در برخی از مشاغل و یا کسب و کارها نیاز به دقت و سرعت عمل بالایی است، نیاز به حضور حسابدار است و به همین دلیل است که آموزش حسابداری امروزه طرفداران زیادی را پیدا کرده است. کسب آموزش در زمینه ی حسابداری سبب می شود یک حسابدار به تمامی مهارت های مربوط به بررسی و کنترل وضعیت صورت های مالی دست پیدا خواهد کرد.

با مطالعه این مقاله، می توانید به موقعیت های شغلی بالاتری مانند مدیریت، سرپرستی و غیره دست پیدا کنید که در نهایت بر درآمد شما تاثیر می گذارد. بنابراین در این مقاله به معرفی انواع زیر شاخه های حسابداری در کسب و کار و رشته های دانشگاهی پرداخته ایم.