قرارداد آتی به چه معناست؟ چطور معامله می شود؟
قرارداد آتی به چه معناست؟ تفاوت قرارداد آتی و اختیار معامله در چیست؟ انواع قرارداد آتی کدامند؟ نحوه ورود به بازار آتی به چه صورت است؟ اینها سوالاتی هستند که اغلب در مورد قرارداد آتی پرسیده می شوند. ما در این مطلب قصد داریم در مورد این سوالات صحبت کنیم.
افرادی که به حسابداری علاقه مند هستند به دلیل جذابیت بازارهای مالی و اقتصادی تمایل دارند در این حوزه ها فعالیت داشته باشند. به منظور فعالیت اصولی و موثر در این بازار ها باید آشنایی کافی با مفاهیم آن داشته باشیم. یکی از این مفاهیم قرارداد آتی است که بهتر است در مورد آن اطلاعاتی کسب کنیم؛ زیرا می تواند موجب شود که عملکرد بهتری در بازار های مالی داشته باشیم.
قرارداد آتی چیست و چه کاربردی دارد؟
قرارداد آتی (Future Contracts) که با نام پیمان آتی نیز شناخته می شود یک اصطلاح کاربردی در بازارهای مالی است که اشاره به اوراق مالی قابل معامله دارد. فروشنده در این نوع قرارداد پیمان می بندد که با دریافت مبلغ مشخصی، کالای مشخصی را در تاریخ مشخصی به خریدار قرارداد پیمان آتی ارائه دهد. این قرارداد بر پایه عقد صلح است برای اولین بار در سال 1972 از آن استفاده شد. در آن زمان به منظور معاملات مربوط به سوخت فسیلی و محصولات کشاورزی کاربرد داشت.
برای اینکه بدانیم که قرارداد آتی به چه معناست باید با سایر جزییات مربوط به آن نیز آشنا شویم. به عنوان مثال باید بدانیم که این نوع قرارداد جنبه حقوقی مالی دارد و در واقع بین فروشنده و خریداری، پیمان بسته می شود.
انواع قرارداد آتی کدامند؟
حال که با تعریف این نوع قرار داد آشنا شدیم و متوجه شدیم که قرارداد آتی چیست، بهتر است با انواع آن نیز آشنا شویم. باید گفت که دو نوع قرار داد آتی وجود دارد که در مورد اغلام، کالا و خدماتی مشخصی ارائه می شود. در ادامه به ذکر این دو نوع قرارداد خواهیم پرداخت:
-
قرارداد آتی مربوط به انواع کالای فیزیکی
باید گفت که در خصوص قرارداد آتی مربوط به انواع کالای فیزیکی شامل گندم، نفت خام، شمش طلا و … می باشد. جالب است بدانید که این قرارداد در مورد کالاهای فیزیکی در گذشته در ایران وجود نداشت. اولین فعالیت این قرارداد در ایران مربوط به بازار آتی سکه بود. در حال حاضر در زمینه قرارداد زعفران نیز از قرارداد آتی استفاده می شود. در آینده نیز برای کالاهای اساسی از قرارداد آتی استفاده می شود.
-
قرارداد آتی مربوط به سهام و شاخص سهام
قرارداد آتی مربوط به سهام و شاخص در ایران از سال 1397 فعالیت خود را آغاز کرد و در همان اوایل با استقبال مخاطبین مواجه شد. یکی از دلایل استقبال از آن این بود که هر چه بیشتر این بازار توسعه پیدا کند دارای سود بیشتر برای مصرف کننده و تولید کننده است و دلالان دچار ضرر می شوند. اینکه بدانیم قرارداد آتی به چه معناست، تاثیر زیادی در پیشرفت ما به ویژه در بازارهای مربوط به سهام دارد.
قرارداد آتی چه کاربردی دارد؟
در مورد مفهوم قرار داد پیمانی آتی و اینکه قرارداد آتی به چه معناست، مطالبی ذکر شد. در این صورت شاید این سوال مطرح شود که با وجود امکان انجام معاملات مطابق با قیمت روز و معامله کالاهای مد نظر، علت استفاده از قرارداد آتی چیست؟ این قرارداد چه کاربردی دارد؟ در جواب این سوال باید گفت که دو دلیل وجود دارد که موجب استفاده از قرارداد آتی می شود:
- بیمه شدن خریداری در برابر تغییر قیمت در آینده ( ماه و سال های پیش رو) در قرارداد آتی و امکان رقابت با رقبا با دست بازتر در قیمت گذاری
- امکان کسب سود از طریق تحلیل بازار یا خرید و فروش کالا و خدمات توسط افراد مختلف
با توجه مواردی که ذکر شد باید گفت که استفاده از قرارداد آتی سود زیادی برای خریدار یا تحلیل گر بازارهای مالی دارد. همچنین تمامی افراد می توانند از این طریق کسب سود کنند. به همین جهت این نوع قرارداد در معاملات مربوط به بازار مالی و اقتصادی، کاربرد بسیار زیادی دارد.
قرارداد آتی سبد سهام چیست؟
حال که با مفهوم قرارداد آتی آشنا شدیم در این قسمت قصد داریم که در مورد قرارداد آتی سبد سهام صحبت کنیم. در این نوع قرارداد باید فروشنده متعهد شود که بر اساس سر رسیدی که از قبل تعیین شده است، سبد پایه سهام را به همان قیمتی که در زمان عقد قرارداد تعیین شده است، بفروشد! خریدار نیز باید سبد پایه را تاریخ سر رسیدی که تعیین شده است، خریداری کند.
قرارداد آتی سبد سهام باید انعقاد قرارداد روی سبدی از سهام باشد که در ابتدا پذیرفته شده است. در واقع منظور همان سبد پایه است که در بورس اوراق بهادار تهران قرارداد آن منعقد می شود. به این صورت که سهمی که در سبد پایه قرار دارد باید با شاخص بورسی یکی باشد. طراحی این سبد به گونه ای است که نشان دهنده شاخص مورد نظر باشد و بتواند نوسان و بازدهی آن شاخص را تضمین کند.
مواردی مانند سبد سهامی که قابل تحویل است، تعداد سبدها، زمانی که مربوط به تحویل و سر رسید سهام توسط بورس است، باید در قرارداد آتی سبد سهام مشخص شوند.
مزایای قرارداد آتی سبد سهام چه هستند؟
قرارداد آتی سبد سهام دارای مزایایی است که موجب شده است افراد زیادی به آن روی آورند. در این بخش به این مزیت ها اشاره خواهیم کرد:
- جلوگیری از ریسک پرتفوی سهام داران در هنگام کم شدن ارزش پرتفوی
- امکان شناسایی سود با پیش بینی نوسان شاخص بورس
- قابلیت تحلیل روی روند رویکرد سهامداران بدون اینکه نیاز به تحلیل شرکت های بورسی به صورت تک تک باشد.
- امکان کسب سود در شرایط مختلف اقتصادی
- تاثیر مثبت در جریان اطلاعات مالی در بازار سرمایه
- وجود تنوع بیشتر در ابزارهای مالی به منظور جذب سهامداران جدید
- قابلیت معامله سهام تنها با داشتن یک موقعیت خاص در آتی سبد سرمایه
- عدم امکان توقف نماد در قراردادهای آتی
تفاوت قرارداد آتی و اختیار معامله
بین قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله تفاوت هایی وجود دارد. به عنوان مثال در هنگام بستن قراداد در بازار آتی وجهی بین خریدار و فروشنده انتقال داده نمی شود. مبلغ وجه در این حالت در حساب هر دو این افراد بلوکه خواهد شد. در قراردادهای مربوط به اختیار معامله هزینه از طرف خریدار به فروشنده پرداخت می شود. در حقیقت هنگامی که موقعیت اخذ می شود، مبلغ اختیار از حساب مربوط به خریدار کم خواهد شد و به حساب فروشنده منتقل می شود.
حد نوسان قیمت روزانه قرارداد آتی
در مورد قرارداد آتی همواره این سوال پیش می آید که حد نوسان قیمت روزانه آن به چه شکل است. باید گفت که در این حالت تا ۵± درصد با توجه به قیمت تسویه روز قبل، حد نوسان قیمت روزانه تعیین می شود. این نوع قرارداد در بین مشتریان بسیار محبوب است و از این طریق اقدام به خرید و فروش سهام می شود. در صورتی که تعریف مشخصی از قرارداد آتی را بدانیم، می توانیم در بازار سرمایه نیز از آن استفاده کنیم. امروزه بیشتر کسانی که از این نوع قرارداد استفاده می کنند تعریف دقیقی از آن را می دانند.
علت انگیزه کافی برای به کارگیری قرارداد آتی
شاید این سوال مطرح شود که قرارداد آتی به چه معناست و چرا باید از آن در معاملات استفاده شود؟ باید گفت که یکی از انگیزه هایی که موجب می شود که از قرارداد آتی استفاده شود، عدم اطمینان به آینده می باشد. در نتیجه امکان دارد که تولید کنندگان کالا از قیمت های آتی بترسند و تولید کنندگان در بخش کشاورزی نیز نیازمند به نقدینگی باشند.
در صورتی که شما بتوانید به عنوان یک تحلیل گر بازار مالی اقدام کنید، می توانید از طریق قرارداد آتی سود کسب کنید. به عنوان مثال شما حدس می زنید که در آینده قیمت نفت افزایش پیدا می کند. در این حالت اگر نفت را با قیمت کنونی معامله کنید در آیند بر اثر افزایش قیمت آن، سود خواهید کرد.
در راستای آشنایی با اینکه قرارداد آتی به چه معناست، بهتر است با قرارداد اختیار معامله نیز آشنا شویم. با اطلاع از مفهوم آن می توانیم به تفاوت قرارداد آتی و اختیار معامله نیز پی ببریم.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
قرارداد اختیار معامله (Options Contract) دارای مفهومی تقریبا مشابه با قرارداد آتی است. در این نوع قرارداد، یکی از طرفین تعهد می دهد که در یک بازه زمانی مشخص دارایی پایه ای را با قیمت تعیین شده به طرف دیگر بفروشد.
در این حالت طرف دیگر این اختیار را دارد که دارایی را خریداری کند یا این کار را انجام ندهد. با توجه به قرارداد اختیار معامله، در صورت عدم خریداری دارایی باید مبلغی در ازای این حق را از دست بدهد. در صورت خریداری باید معامله کامل شود و فروشنده نیز باید طبق تعهد دارای را معامله کند. به دلیل ماهیت قرارداد اختیار معامله، تشابهی با قرارداد آتی دارد؛ اما دارای تفاوت هایی نیز با آن می باشد.
فواید قرارداد آتی چیست؟
با توجه به اینکه در این مقاله دانستیم که قرارداد آتی به چه معناست، باید تا حدودی با فواید آن نیز آشنا باشیم. این قرارداد این اطمینان را به معامله گر می دهد که از خرید یا فروش خود سود مناسبی دریافت کند. در این حالت ممکن است فروشنده این بیم را داشته باشد که در آینده قیمت محصول کاهش پیدا کند. با بستن قرارداد آتی می تواند از این مطمئن شود که محصولات تولیدی خود را به فروش می رساند.
گاهی نیز این مورد پیش می آید که کارخانه دار از بابت افزایش قیمت مواد اولیه نگران است. در نتیجه مواد اولیه را با قرارداد آتی تهیه می کند تا نسبت به ثبات قیمت نیز خیالش آسوده باشد. اصطلاح قرارداد آتی در حسابداری بسیار کاربرد دارد و با یادگیری و آموزش حسابداری می توان درک دقیق و درست تری از آن داشت.
کلام آخر
یکی از انواع قرارداد در معاملات، قرارداد آتی است. اینکه قرارداد آتی به چه معناست در این مقاله شرح داده شد. در پیمان آتی دیگر معامله گر به عنوان خریدار یا فروشنده نگرانی در مورد افزایش یا کاهش قیمت ها در آینده ندارد. به همین دلیل این نوع قرارداد بسیار مورد توجه معامله گران قرار گرفته است.
