انواع مرخصی در قانون – نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار

انواع مرخصی در قانون – نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار، حق برخورداری از مرخصی، یکی از حقوق اساسی کارمندان به شمار می‌آید که در قانون کار ایران به دقت تنظیم شده است. این قانون مقررات مختلفی در خصوص انواع مرخصی و شرایط مرتبط با آن را ارائه کرده است. این انواع شامل مرخصی سالیانه، مرخصی استراحت و تعطیلات، مرخصی استعلاجی و مرخصی بدون حقوق می‌باشند.

در مورد هر یک از این اقسام، قانون کار مقررات خاصی را تعیین کرده است. به عنوان مثال، مرخصی سالیانه بر اساس مدت خدمت کارمند تعیین می‌شود و باید به او اعطا گردد. همچنین، در صورت لزوم، مرخصی استعلاجی بر اساس تشخیص پزشک تعیین می‌شود تا کارمندان بتوانند بهبودی حال خود را تضمین کنند.

همچنین، مهم است که کارفرما و کارمندان از مقررات مربوط به مرخصی آگاه باشند تا هر دو طرف از حقوق و وظایف خود در این زمینه آگاهی داشته باشند. این اطلاعات می‌توانند به ایجاد محیط کاری سالم و تعامل مثبت بین طرفین کمک کنند و در نتیجه به بهبود کارایی و رضایت کارمندان منجر شوند. در این مقاله، به بررسی انواع مرخصی در قانون کار و نحوه محاسبه آن می‌پردازیم.

انواع مرخصی در قانون – نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار

یکی از مهمترین حقوق کارمندان، برخورداری از مرخصی است. قانون کار ایران انواع مختلفی از مرخصی را برای کارمندان در نظر گرفته است که هر کدام شرایط و مدت زمان مشخصی دارند.

انواع مرخصی در قانون کار

مرخصی‌های کارمندان در قانون کار به دو دسته کلی مرخصی‌های با حقوق و مرخصی‌های بدون حقوق تقسیم می‌شوند.

مرخصی‌های با حقوق

مرخصی‌های با حقوق، مرخصی‌هایی هستند که در طول مدت آن، کارمند از حقوق و مزایای خود برخوردار است. این مرخصی‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• مرخصی استحقاقی
• مرخصی استعلاجی
• مرخصی زایمان
• مرخصی شیردهی

مرخصی استحقاقی

مرخصی استحقاقی، مرخصی‌ای است که به کارمندانی تعلق می‌گیرد که در طول سال حداقل 6 روز در هفته و 44 ساعت در هفته کار کرده باشند. میزان مرخصی استحقاقی کارمندان در هر سال 26 روز است.

شرایط و مدت مرخصی استحقاقی

• کارمند باید حداقل 6 روز در هفته و 44 ساعت در هفته کار کرده باشد.
• کارمند باید حداقل یک سال سابقه کار در کارگاه داشته باشد.

نحوه محاسبه مرخصی استحقاقی

مرخصی استحقاقی به صورت روز کامل محاسبه می‌شود. به این معنا که اگر کارمندی در طول سال 26 روز مرخصی استحقاقی استفاده کند، حقوق 26 روز را از کارفرما دریافت می‌کند.

مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی، مرخصی‌ای است که به کارمندانی تعلق می‌گیرد که به دلیل بیماری یا حادثه، قادر به انجام کار نباشند. مدت مرخصی استعلاجی بر اساس نظر پزشک تعیین می‌شود.

شرایط و مدت مرخصی استعلاجی

• کارمند باید به دلیل بیماری یا حادثه، قادر به انجام کار نباشد.
• نظر پزشک مبنی بر عدم توانایی کارمند در انجام کار، باید کتبی باشد.

نحوه محاسبه مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی به صورت روز کامل محاسبه می‌شود. به این معنا که اگر کارمندی به دلیل بیماری یا حادثه، به مدت 10 روز قادر به انجام کار نباشد، حقوق 10 روز را از کارفرما دریافت می‌کند.

مرخصی زایمان

مرخصی زایمان، مرخصی‌ای است که به زنان باردار تعلق می‌گیرد. مدت مرخصی زایمان برای یک نوزاد 90 روز است که می‌تواند به 180 روز نیز افزایش یابد.

شرایط و مدت مرخصی زایمان

• کارمند زن باید باردار باشد.
• کارمند زن باید حداقل یک سال سابقه کار در کارگاه داشته باشد.

نحوه محاسبه مرخصی زایمان

مرخصی زایمان به صورت روز کامل محاسبه می‌شود. به این معنا که اگر کارمند زنی به مدت 90 روز مرخصی زایمان استفاده کند، حقوق 90 روز را از کارفرما دریافت می‌کند.

مرخصی شیردهی

مرخصی شیردهی، مرخصی‌ای است که به زنانی تعلق می‌گیرد که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند. مدت مرخصی شیردهی برای هر نوزاد 45 روز است.

شرایط و مدت مرخصی شیردهی

• کارمند زن باید صاحب فرزند شده باشد.
• کارمند زن باید حداقل یک سال سابقه کار در کارگاه داشته باشد.

نحوه محاسبه مرخصی شیردهی

مرخصی شیردهی به صورت روز کامل محاسبه می‌شود. به این معنا که اگر کارمند زنی به مدت 45 روز مرخصی شیردهی استفاده کند، حقوق 45 روز را از کارفرما دریافت می‌کند.

مرخصی‌های بدون حقوق

مرخصی‌های بدون حقوق، مرخصی‌هایی هستند که در طول مدت آن، کارمند از حقوق و مزایای خود برخوردار نیست. این مرخصی‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• مرخصی بدون حقوق
• مرخصی تحصیلی
• مرخصی حج

مرخصی بدون حقوق

مرخصی بدون حقوق، مرخصی‌ای است که به کارمندانی تعلق می‌گیرد که به دلایل شخصی یا خانوادگی نیاز به مرخصی دارند. مدت این مرخصی حداکثر 9 روز در سال است.

شرایط و مدت مرخصی بدون حقوق

• کارمند باید حداقل یک سال سابقه کار در کارگاه داشته باشد.
• مدت مرخصی بدون حقوق نباید بیش از 9 روز در سال باشد.

نحوه محاسبه مرخصی در قانون مرخصی وزارت کار

مرخصی‌های با حقوق به صورت روز کامل محاسبه می‌شوند. مرخصی‌های بدون حقوق به صورت روز کامل محاسبه می‌شوند، مگر اینکه در قرارداد کار یا آیین‌نامه داخلی کارگاه به صورت دیگری تعیین شده باشد.

نکته، در دوره آموزش حسابداری  در سایت حساب بین انواع مرخصی و نحوه محاسبه و پرداخت آن آموزش داده می‌شود. این دوره شامل مباحث پایه و اصول حسابداری است که برای ورود به بازار کار حسابداری ضروری است.

فرمول و نحوه محاسبه نحوه محاسبه مرخصی استفاده نشده

نحوه محاسبه مرخصی استفاده نشده:

کارمندان می‌توانند مرخصی‌های استفاده نشده خود را در سال بعد منتقل کنند. حداکثر مدت مرخصی قابل انتقال 9 روز برای مرخصی استحقاقی و 9 روز برای مرخصی بدون حقوق است.

مرخصی‌های استفاده نشده که بیش از حداکثر مدت قابل انتقال باشد، باید در پایان سال مالی تسویه شود. در این صورت، کارفرما باید مبلغ مرخصی استفاده نشده را به کارمند پرداخت کند.

مثال:

فرض کنید کارمندی در سال 1402، 26 روز مرخصی استحقاقی استفاده کرده است و 10 روز مرخصی استحقاقی نیز استفاده نشده دارد. در این صورت، کارمند می‌تواند 10 روز مرخصی استحقاقی خود را به سال 1403 منتقل کند.

در پایان سال 1402، کارفرما باید مبلغ 10 روز مرخصی استحقاقی استفاده نشده را به کارمند پرداخت کند. مبلغ مرخصی استحقاقی استفاده نشده به صورت زیر محاسبه می‌شود:

10 روز * حقوق روزانه = 100000 تومان

روش‌های ثبت دستمزد ایام مرخصی در حسابداری

در نرم افزار راهکاران در حسابداری، دستمزد ایام مرخصی به عنوان یک هزینه قابل پیش بینی محسوب می شود که باید در طول سال مالی به صورت یکجا یا هجده روز در هر ماه به حساب هزینه حقوق منظور شود.

روش ثبت دستمزد ایام مرخصی پس از استفاده کارکنان از مرخصی استحقاقی

در این روش دستمزد ایام مرخصی کارگران در زمان استفاده آنها از مرخصی و به صورت یکجا به حساب هزینه حقوق منظور می شود.

ثبت حسابداری:

• در زمان استفاده از مرخصی:

بستانکار: هزینه حقوق
بدهکار: حسابهای دریافتنی کارکنان

• در زمان تسویه حساب با کارکنان:

بستانکار: حسابهای دریافتنی کارکنان
بدهکار: نقدی یا بانک

مزایا:

• سادگی و سهولت در ثبت
• عدم نیاز به پیش بینی و ثبت هزینه در ابتدای سال مالی

معایب:

• عدم انطباق با واقعیت های مالی
• عدم امکان گزارش گیری دقیق از هزینه های مرخصی

روش ایجاد ذخیره

در این روش در ابتدای دوره مالی دستمزد ایام مرخصی کارگران برای تمام دوره مالی برآورد و ثبت می گردد.

ثبت حسابداری:

بستانکار: ذخیره دستمزد ایام مرخصی
بدهکار: هزینه حقوق

در طول سال مالی، هر بار که کارگری از مرخصی استفاده می کند، مبلغ دستمزد آن مرخصی از ذخیره دستمزد ایام مرخصی کسر می شود.

ثبت حسابداری:

بستانکار: هزینه حقوق
بدهکار: ذخیره دستمزد ایام مرخصی

مزایا:

• انطباق با واقعیت های مالی
• امکان گزارش گیری دقیق از هزینه های مرخصی

معایب:

• پیچیدگی و زمان بر بودن ثبت
• نیاز به پیش بینی دقیق هزینه های مرخصی

روش مناسب

انتخاب روش مناسب ثبت دستمزد ایام مرخصی به عوامل مختلفی مانند حجم فعالیت شرکت، میزان دقت مورد نیاز و سیستم حسابداری شرکت بستگی دارد.

در شرکت های کوچک و با حجم فعالیت کم، روش ثبت دستمزد ایام مرخصی پس از استفاده کارکنان از مرخصی استحقاقی می تواند کارآمدتر باشد. این روش ساده و سریع است و نیاز به پیش بینی و ثبت هزینه در ابتدای سال مالی ندارد.

در شرکت های بزرگ و با حجم فعالیت زیاد، روش ایجاد ذخیره می تواند مناسب تر باشد. این روش انطباق بیشتری با واقعیت های مالی دارد و امکان گزارش گیری دقیق از هزینه های مرخصی را فراهم می کند.

کلام آخر

مرخصی در قانون کار ایران یکی از حقوق اساسی کارمندان محسوب می‌شود. این حق شامل انواع مختلفی از مرخصی از جمله مرخصی سالیانه، مرخصی استراحت و تعطیلات، مرخصی استعلاجی و مرخصی بدون حقوق است. هر یک از این اقسام مرخصی دارای مقررات و شرایط مشخصی هستند که در قانون کار به دقت تنظیم شده‌اند.

در نهایت، اطلاعات دقیق و مشخص در مورد مرخصی‌ها از اهمیت بسزایی برخوردارند و به کارفرما و کارمندان اجازه می‌دهند تا از حقوق و وظایف خود در این زمینه بهره‌مند شوند. این مقررات می‌توانند به ایجاد محیط کاری سالم و تعامل مثبت بین طرفین کمک کرده و در نتیجه، به بهبود کارایی و رضایت کارمندان منجر شوند.