استانداردهای حسابداری دولتی چیست و چه معیارهایی دارد؟

استانداردهای حسابداری دولتی چیست و چه معیارهایی دارد؟ استانداردهای حسابداری دولتی به عنوان یکی از مهمترین اصول و راهنماهای مالی در دولت‌ها و نهادهای دولتی، نقش بسیار حیاتی را در حفظ شفافیت، دقت، و اعتبار اطلاعات مالی ایفا می‌کنند. این استانداردها به دولت‌ها کمک می‌کنند تا اطلاعات مالی خود را به صورت یکپارچه و قابل اعتماد ارائه دهند، اطمینان حاصل کنند که عملکرد مالی خود را به درستی ارزیابی می‌کنند و به مدیریت بهینه منابع خود بپردازند.

استانداردهای حسابداری دولتی توسط سازمان‌ها و مؤسساتی مانند بورد حسابداری بین‌المللی دولتی (IPSASB) و سازمان حسابرسی بین‌المللی (INTOSAI) تدوین و تصویب می‌شوند. این استانداردها دستورالعمل‌ها، تعاریف، روش‌ها و دستورالعمل‌های دقیقی را برای شناسایی، اندازه‌گیری، گزارش‌گذاری و ارائه اطلاعات مالی دولتی ارائه می‌دهند.

در این مقاله، قصد داریم به بررسی استانداردهای حسابداری دولتی چیست و چه معیارهایی دارد؟ خواهیم پرداخت.

استانداردهای حسابداری دولتی چیست و چه معیارهایی دارد؟

استانداردهای حسابداری دولتی مجموعه‌ای از اصول و رویه‌هایی است که برای تهیه صورت‌های مالی دولت‌ها، ایالت‌ها و شهرداری‌ها استفاده می‌شود. این استانداردها به منظور ارائه اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و مالی تدوین شده‌اند.

استانداردهای حسابداری دولتی توسط کمیته حسابداری دولتی (GASB) تدوین می‌شود. GASB یک سازمان غیرانتفاعی است که توسط دولت‌ها و ایالت‌ها تشکیل شده است. هدف GASB این است که استانداردهای حسابداری را برای دولت‌ها و ایالت‌ها توسعه دهد و بهبود بخشد.

استانداردهای حسابداری دولتی بر اساس اصول حسابداری پذیرفته‌شده‌ی عمومی (GAAP) استوار است. با این حال، برخی از تفاوت‌های کلیدی بین GAAP و استانداردهای حسابداری دولتی وجود دارد. به عنوان مثال، استانداردهای حسابداری دولتی برخی از دارایی‌ها و بدهی‌ها را که در GAAP محاسبه نمی‌شود، شامل می‌شوند.

معیارهای استانداردهای حسابداری دولتی عبارتند از:

• قابلیت اتکاء: اطلاعات مالی باید قابل اعتماد و قابل اتکاء باشد.
• قابلیت مقایسه: اطلاعات مالی باید قابل مقایسه با اطلاعات مالی سایر دولت‌ها و ایالت‌ها باشد.
• قابلیت فهم: اطلاعات مالی باید برای کاربران قابل فهم باشد.
• کامل بودن: اطلاعات مالی باید کامل باشد و تمام اطلاعات مالی مرتبط را ارائه دهد.

استانداردهای حسابداری دولتی برای اطمینان از ارائه اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و مالی مهم هستند. این استانداردها به کاربران کمک می‌کنند تا تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد سرمایه‌گذاری، بودجه و سایر مسائل مالی بگیرند.

در اینجا برخی از مزایای استفاده از استانداردهای حسابداری دولتی آورده شده است:

• افزایش شفافیت و پاسخگویی دولت‌ها و ایالت‌ها
• بهبود تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و مالی
• کاهش هزینه‌های گزارشگری مالی
• افزایش اعتماد به نفس کاربران در اطلاعات مالی

کاربرد استانداردهای حسابداری دولتی

 برخی از کاربردهای اصلی استانداردهای حسابداری دولتی اشاره خواهم کرد:

• ایجاد شفافیت و پاسخگویی: استانداردهای حسابداری دولتی کمک می‌کنند تا اطلاعات مالی دولت‌ها و ایالت‌ها شفاف و قابل فهم باشد. این امر به افزایش پاسخگویی این نهادها به شهروندان و سایر ذینفعان است.
• بهبود تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و مالی: این استانداردها به کاربران کمک می‌کنند تا تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد سرمایه‌گذاری، بودجه و سایر مسائل مالی بگیرند. این امر به بهبود تخصیص منابع و کاهش هزینه‌های دولت‌ها و ایالت‌ها نقش بسزایی دارد.
• کاهش هزینه‌های گزارشگری مالی: کمک استانداردهای حسابداری دولتی کمک می‌کنند تا فرآیند گزارشگری مالی کارآمدتر شود. این امر به کاهش هزینه‌های مرتبط با تهیه و ارائه صورت‌های مالی است.
• افزایش اعتماد به نفس کاربران در اطلاعات مالی: استانداردهای حسابداری دولتی به افزایش اعتماد به نفس کاربران در اطلاعات مالی دولت‌ها و ایالت‌ها کمک می‌کند. این امر به افزایش سرمایه‌گذاری و سایر فعالیت‌های اقتصادی کمک می‌کند.
• تهیه صورت‌های مالی: این استانداردها شامل دستورالعمل‌هایی برای تهیه صورت‌های مالی دولت‌ها و ایالت‌ها هستند. این صورت‌های مالی شامل صورت‌های مالی اساسی، صورت‌های مالی مکمل و یادداشت‌های توضیحی است.
• ارزیابی عملکرد مالی: استانداردهای حسابداری این است تا عملکرد مالی دولت‌ها و ایالت‌ها ارزیابی شود. این امر به برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری مالی کمک می‌کند.
• تخصیص منابع: استانداردهای حسابداری دولتی کمک می‌کنند تا منابع دولت‌ها و ایالت‌ها به طور کارآمد و موثر تخصیص داده شود.

ممکن است سوالی پیش آید که چرا باید استانداردهای حسابداری را یاد بگیریم؟ اگر به دنبال تقویت مهارت‌های حسابداری خود، افزایش دانش مالی، ارتقای حرفه‌ای یا ارتقای سلامت مالی خود هستید، یادگیری استانداردهای حسابداری یک سرمایه‌گذاری ارزشمند است.

هیئت استانداردهای حسابداری دولتی چیست؟

هیئت استانداردهای حسابداری دولتی (GASB) یک سازمان غیرانتفاعی است که توسط دولت‌ها و ایالت‌ها تشکیل شده است. هدف GASB این است که استانداردهای حسابداری را برای دولت‌ها و ایالت‌ها توسعه دهد و بهبود بخشد.

GASB در سال ۱۹۸۴ تاسیس شد و مقر آن در آرلینگتون، تگزاس است. هیئت دارای هفت عضو است که توسط هیئت امنای بنیاد حسابداری مالی برای دوره‌ای پنج ساله منصوب می‌شوند.

هیئت استانداردهای حسابداری دولتی استانداردهای حسابداری دولتی را بر اساس اصول و رویه‌های حسابداری پذیرفته‌شده‌ی عمومی (GAAP) تدوین می‌کند. با این حال، برخی از تفاوت‌های کلیدی بین GAAP و استانداردهای حسابداری دولتی وجود دارد. به عنوان مثال، استانداردهای حسابداری دولتی برخی از دارایی‌ها و بدهی‌ها را که در GAAP محاسبه نمی‌شود، شامل می‌شوند.

GASB را از طریق بیانیه‌های استانداردهای حسابداری دولتی (SGAS)، بیانیه‌های مفهومی، تفسیرها و بولتن‌های فنی منتشر می‌کند. این استانداردها برای کلیه دولت‌ها و ایالت‌های ایالات متحده لازم الاجرا است.

هیئت استانداردهای حسابداری دولتی همچنین منابع آموزشی مختلفی را برای کمک به دولت‌ها و ایالت‌ها در اجرای استانداردهای حسابداری دولتی ارائه می‌دهد. این منابع شامل کتاب‌ها، مقالات، وب‌سایت و سایر مواد آموزشی است.

GASB نقش مهمی در بهبود کیفیت گزارشگری مالی دولت‌ها و ایالت‌های ایالات متحده ایفا می‌کند. استانداردهای حسابداری دولتی GASB به اطمینان از ارائه اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد کمک می‌کنند که برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و مالی ضروری است.

نحوه تدوین استاندارد حسابداری

تدوین استانداردهای حسابداری در ایران توسط سازمان حسابرسی کل کشور انجام می‌شود. این سازمان یک سازمان دولتی است که مسئول نظارت بر حسابرسی و گزارشگری مالی در ایران است.

مراحل تدوین استانداردهای حسابداری در ایران به شرح زیر است:

• شناسایی موضوع:

اولین قدم در فرآیند تدوین استاندارد، شناسایی موضوعی است که نیاز به استاندارد جدید یا اصلاح یک استاندارد موجود دارد. این نیاز ممکن است توسط سازمان حسابرسی کل کشور، نهادهای دولتی، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، یا سایر ذینفعان شناسایی شود.

• تحقیقات:

پس از شناسایی موضوع، سازمان حسابرسی کل کشور تحقیقاتی را برای جمع‌آوری اطلاعات و نظرات در مورد موضوع انجام می‌دهد. این تحقیقات ممکن است شامل نظرسنجی‌ها، مصاحبه‌ها، و جلسات عمومی باشد.

• تصمیم گیری:

بر اساس تحقیقات انجام شده، سازمان حسابرسی کل کشور تصمیم می‌گیرد که آیا نیاز به تدوین استاندارد جدید یا اصلاح یک استاندارد موجود وجود دارد یا خیر.

• تهیه پیش نویس:

در صورت تصمیم گیری برای تدوین استاندارد جدید یا اصلاح یک استاندارد موجود، سازمان حسابرسی کل کشور پیش نویس را تهیه می‌کند. این پیش نویس شامل اهداف، دامنه، و رویکرد پیشنهادی برای استاندارد جدید یا اصلاح شده است.

• نظرخواهی عمومی:

پیش نویس استاندارد برای نظرات عمومی ارسال می‌شود. این نظرات از طریق وب‌سایت سازمان حسابرسی کل کشور جمع‌آوری می‌شود.

• بررسی نظرات:

سازمان حسابرسی کل کشور نظرات دریافت شده در مورد پیش نویس استاندارد را بررسی می‌کند و تغییرات لازم را در صورت لزوم انجام می‌دهد.

• تصویب استاندارد:

پس از بررسی نظرات، سازمان حسابرسی کل کشور استاندارد جدید یا اصلاح شده را تصویب می‌کند. این استاندارد برای کلیه نهادهای دولتی و شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار لازم الاجرا است.

که دولت‌ها و نهادهای دولتی بتوانند اطلاعات مالی خود را به صورت یکپارچه و قابل اعتماد ارائه دهند. در عمل، این استانداردها مستلزم استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری مناسب  مانند نرم افزار راهکاران هستند تا فرآیند گردآوری، ثبت و گزارش‌گذاری اطلاعات مالی به درستی انجام شود. اما خود استانداردها به صورت اصولی و دستورالعمل‌های مالی ارائه می‌شوند و بیشتر از اینکه به صورت مستقیم نرم‌افزاری اجرا شوند، برای راهنمایی در تدوین سیستم‌های نرم‌افزاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی کاربردها و اهمیت استانداردهای حسابداری دولتی پرداختیم. استانداردهای حسابداری دولتی نقش کلیدی در بهبود اداره مالی دولت‌ها و نهادهای دولتی ایفا می‌کنند. این استانداردها با ایجاد شفافیت، اعتماد عمومی، بهبود اداره مالی، کنترل دقیق‌تر، و ایجاد انطباق با استانداردهای بین‌المللی، به دولت‌ها کمک می‌کنند تا به بهبود‌های قابل توجهی در تصمیم‌گیری‌های مالی و اقتصادی خود دست یابند. استفاده از این استانداردها به دولت‌ها امکان می‌دهد تا اطلاعات مالی خود را به شکل دقیق، قابل مقایسه و بهینه ارائه دهند و از مزایای مختلفی مانند جذب سرمایه‌گذاری، توسعه اقتصادی و بهبود رفاه اجتماعی بهره‌برداری نمایند. در نتیجه، استانداردهای حسابداری دولتی نه تنها بهبود اداره مالی را به همراه دارند، بلکه به تحقق اهداف اقتصادی و اجتماعی یک جامعه نیز کمک حیاتی می‌کنند.