حسابداری دولتی چیست؟ و تفاوت حسابداری دولتی با بازرگانی چیست؟

نظورحسابداری دولتی چیست؟ اصول حسابداری دولتی چه هستند؟ تفاوت حسابداری دولتی با حسابداری بازرگانی در چیست؟ این سوالات اغلب در مورد حسابداری دولتی مطرح هستند که ما در این مقاله به آنها پاسخ خواهیم داد. هر کدام از گرایشات رشته حسابداری دارای تعریف مختص به خود هستند. حسابداری دولتی نیز یکی از این گرایشات و انواع حسابداری است که در این مطلب قصد داریم به آن بپردازیم.

به دلیل پیچیدگی در دنیای اقتصاد، حسابداری به بخش های مختلفی تقسیم می شود. سازماندهی گزارشات مالی و نظم دادن به این امور از دلایل اصلی این تقسیم بندی است. به طور کلی در رشته حسابداری با 7 رشته مختلف مانند حسابداری دولتی، حسابداری بازرگانی، حسابداری صنعتی، مالیاتی، بودجه، حسابرسی و حسابداری مدیریت سر و کار داریم.

همانطور که از نام حسابداری دولتی مشخص است این نوع حسابداری برای کارهای دولتی کاربرد دارد. به منظور آشنایی بیشتر با حسابداری دولتی، در ادامه با تعریف دقیق تری از آن آشنا خواهیم شد.

حسابداری دولتی چیست؟

به منظور آشنایی با اینکه حسابداری دولتی چیست باید در مورد آن اطلاعات بیشتری کسب کنیم. حسابداری دولتی (Governmental Accounting) در واقع یک فرآیند است که به موجب آن گزارشاتی از رویدادهای ملی و بودجه ای دستگاه های اجرایی ثبت می شود. این رویدادها مربوط به دستگاه های زیر مجموعه دولت هستند. بعد از ثبت نیاز به طبقه بندی، خلاصه کردن، تفسیر گزارشات و گزارش آنها می رسد که در طی این فرآیند در مورد کنترل بودجه برنامه ریزی و تصمیم گیری می شود.

بدین منظور باید اطلاعات مالی مربوط به موسسات دولتی و وزارتخانه ها جمع آوری شوند؛ سپس این اطلاعات دسته بندی، پردازش و گزارش گیری شوند که در این حالت امکان مدیریت تصمیم گیری های مالی و برنامه های مصوب بودجه سالانه به خوبی وجود دارد.

تفاوت حسابداری دولتی با حسابداری بازرگانی در چیست؟

همانطور که گفته شد حسابداری دارای زیر مجموعه های متعددی مانند حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی است. بسیاری از افراد تمایل دارند علاوه بر اینکه بدانند حسابداری دولتی چیست، تفاوت آن را با حسابداری بازرگانی نیز بدانند. باید گفت این دو نوع حسابداری در برخی موارد باهم تشابه دارند؛ اما دارای تفاوت هایی نیز با هم هستند. به جرات می توان گفت میزان تفاوت های آن نسبت به یکدیگر بیشتر از شباهت های آنها است. مهم ترین تفاوت این دو در صورت های مالی است. ما در اینجا به ذکر تفاوت های این دو به صورت دقیق تری خواهیم پرداخت.

ذکر تفاوت های حسابداری دولتی و بازرگانی

• در حسابداری دولتی سرمایه ای که نشان دهنده مالکیت افراد باشد، وجود ندارد. در این صورت از حساب مازاد استفاده می شود که نشان دهنده تفاوت بین دارای با بدهی می باشد. بنابراین حسابداری دولتی و بازرگانی در صورت های مالی با هم تفاوت دارند.
• هدف اصلی در شرکت های بازرگانی کسب سود است و در نتیجه با موسسات دولتی در تضاد می باشد. در واقع همین امر موجب تفاوت در صورت های مالی حسابداری این دو می شود. باید توجه داشت که انگیزه این دو موسسه با هم متفاوت است و به همین دلیل اهداف و وظایف آن ها نیز با هم متفاوت است.
• قانون بودجه در حسابداری دولتی حرف اول را می زند. به این معنی که این نوع حسابداری بر طبق قوانین و مقررات، تعیین می شود؛ بنابراین زمانی که بین قانون و اصول، تضادی باشد قانون اهمیت بیشتری دارد که از آن با نام رعایت کنترل بودجه ای نیز نام برده می شود.
• منابع مالی هر کدام به صورت جداگانه در حسابداری دولتی یک حساب مستقل به شمار می آیند. نحوه رفتار با آن حساب نیز به صورت یک موسسه جداگانه و مستقل است. به همین دلیل سیستم حسابداری که در حسابداری دولتی مورد استفاده قرار می گیرد، باید بر این اساس تغییر کند. از این رو در شرکت های دولتی از نرم افزار حسابداری رایج مانند شرکت های بازرگانی استفاده نمی شود.
• در ثبت حسابداری دولتی تفاوت هایی با ثبت حسابداری بازرگانی وجود دارد؛ زیرا در فعالیت های حسابداری دولتی گستردگی بیشتری وجود دارد.
• در حسابداری بازرگانی دارایی هایی که خریداری شده اند، باید با توجه به بهای تمام شده به حساب دارایی واریز گردند؛ اما در حسابداری دولتی دارایی های ثابت به عنوان هزینه های کارهای انجام شده شناخته می شوند.

اصول حسابداری دولتی چه هستند؟

هر کدام از زیر مجموعه های حسابداری دارای اصول و قواعد خاصی هستند. اصول حسابداری دولتی نیز با دیگر انواع حسابداری، متفاوت است. در این بخش به چند مورد از این اصول اشاره خواهیم کرد:

• بهره گیری از حساب مستقل برای حسابداری دولتی
• رعایت کردن حساب های مربوط به بودجه و دولت
• توجه به حق تقدمی که در مورد قوانین و مقررات مالی کشور پذیرفته شده اند.
• توجه به تامین اعتبار مورد نیاز در ایجاد و تعهد
• بهره گیری از مبنای تعهدی و نیمه تعهدی که تعدیل شده باشد.

برخی از اصول حسابداری در واقع در بخش تفاوت های حسابداری دولتی با حسابداری بازرگانی به صورت کامل توضیح داده شدند. این اصول مبنای انجام امور مالی در حسابداری دولتی هستند و عمل به آنها بسیار ضروری است. باید به این نکته توجه کنید که در حسابداری دولتی از نرم افزار حسابداری استفاده نمی شود؛ اما برای درک بهتر آن باید نسبت به یادگیری و آموزش حسابداری اقدام شود. این موضوع می تواند تاثیر بسیار خوبی در نحوه عملکرد حسابدار داشته باشد.

در این مطالب ذکر شد که حسابداری دولتی چیست و اصول آن چه می باشد؛ حال در ادامه به انواع تنخواه در این نوع حسابداری اشاره خواهیم کرد.

انواع تنخواه گردان در حسابداری دولتی کدامند؟

با توجه به تعریف حسابداری دولتی و اینکه حسابداری دولتی چیست؛ بهتر است با برخی از اصطلاحات در این زمینه نیز آشنا شویم. در این بخش انواع تنخواه گردان در حسابداری دولتی را ذکر خواهیم کرد:

1. تنخواه گردان خزانه در حسابداری دولتی

تنخواه گردان خزانه نوعی از اعتبار می باشد که نزد بانک مرکزی است. این تنخواه در حساب درآمد عمومی جانمایی شده‌است و قانون اجازه می دهد که از مقدار معینی از آن به منظور رفع نیاز خزانه وزارت اقتصادی استفاده‌شود.

2. تنخواه گردان استان در حسابداری دولتی

تنخواه گردان استان به وجهی می گویند که از محل اعتبارات مصوب توسط خزانه به منظور ارائه تسهیلات در هزینه های جاری و عمرانی به نماینده خزانه استان ها پرداخت شود.

3. تنخواه گردان حسابداری در حسابداری دولتی

در حسابداری دولتی به مبلغی که از طرف خزانه و نمایندگی استان به ذی حساب داده‌شود تنخواه گردان حسابداری گفته می شود.

4. تنخواه گردان پرداخت در حسابداری دولتی

در این نوع نیز باید از محل تنخواه گردان حسابداری مبالغی از سمت ذی حسابان و با درج تایید رئیس دستگاه یا وزیر به ماموران مجاز داده شود.

آموزش حسابداری دولتی

بسیاری از کسانی که قصد دارند در رشته حسابداری مشغول به کار شوند، تمایل دارند با تمامی اصطلاحات این رشته آشنا شوند. آموزش حسابداری دولتی نیز بخش مهمی از این پروسه است که هر کسی که در رشته حسابداری فعالیت می کند باید تا حدودی با آن آشنا شود؛ البته این نوع حسابداری با حسابداری شرکت های خصوصی متفاوت است و صرفا برای کسانی که در ارگان های دولتی مشغول به کار هستند، کارایی دارد. مجموعه ای از قوانین و مقررات حسابداری در نظام دولتی با عنوان حسابداری دولتی شناخته می شوند.

به منظور ثبت، ارزیابی مالی دولت، نظارت و کنترل بر هزینه و درآمد، دنبال کردن میزان تولید، رصد منابع و ارزیابی عملکرد بخش عمومی از نظر اقتصادی از این نوع حسابداری استفاده می شود. یادگیری این نوع حسابداری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ زیرا که هزینه ها در این سیستم به صورت مستقل و تحت یک چارچوب معین با نام بودجه، محاسبه می شوند. صندوق های جاری دولت و مدیریت مالی توسط حسابداران رصد می شوند. در واقع مدیریت مالی از وظایف مهمی است که یک حسابدار دولتی باید بر آن مسلط باشد.

کشف جرایم مالی، نظارت و ارزیابی انحرافات و … از وظایف دیگر حسابداری دولتی است. دولت باید در مورد مالیات و درآمد هایش به مردم پاسخگو باشد. از این رو حساسیت بیشتری در این نوع حسابداری باید اعمال شود. قوانینی که بر این نوع حسابداری حاکم هستند باید با قوانین مربوط به حسابداری مالی موازی باشند. ایجاد یکپارچگی در سیستم مالی از استانداردهای این نوع حسابداری محسوب می شود که منجر به شفاف سازی در امور مالی ارگان مورد نظر خواهد شد.

اهداف حسابداری دولتی

ما در این مقاله به اینکه حسابداری دولتی چیست، پرداختیم. در این بخش می خواهیم بدانیم که این نوع حسابداری چه اهدافی دارد؟ باید گفت که این نوع حسابداری برای مدیریت بهتر روی بودجه کارایی دارد که موجب برنامه ریزی صحیح در این حوزه می شود. به طور کلی اهداف حسابداری دولتی عبارتند از:

• نظارت و کنترل روی دریافتی و درآمد دولت
• نظارت بر هزینه های جاری دولت و هزینه های مربوط به سرمایه گذاری
• نظارت بر امور مالی به منظور پاسخگویی به افکار عمومی
• ایجاد بهبود در تصمیم گیری و برنامه ریزی های کلان
• نظارت بر فعالیت های دولت به منظور اجرای طرح
• پیروی از قوانین مربوط به امور مالی و محاسباتی
• امکان استناد به اطلاعات مالی مربوط به دولت

می توان گفت که حسابداری دولتی در واقع بیشتر برای نظارت بر عملکرد ارگان های دولتی در امور مالی کاربرد دارد؛ زیرا امور مالی این شرکت ها باید کاملا شفاف و دقیق به مردم ارائه شوند. تنها در این صورت است که می توان گفت که حسابدار در این حوزه عملکرد مناسبی داشته است.

 امروزه روش های مختلفی برای نظارت بر امور مالی در دنیا وجود دارد. هر کدام از این انواع حسابداری مخصوص به حیطه خاصی هستند و باید در همان جهت مورد استفاده قرار بگیرند. به همین دلیل حسابدار باید با این روش ها آشنا باشد تا بتواند در این زمینه موثر واقع شود.

مشاغل حسابداری دولتی

همانطور که می دانید هر  کدام از انواع حسابداری دارای مشاغل مربوط به خود هستند. حسابداری دولتی نیز از این قاعده مستثنی نیست و دارای مشاغلی می باشد. با توجه به درک اینکه حسابداری دولتی چیست، در حوزه مشاغل حسابداری می توان آگاهی بیشتری کسب کرد. این مشاغل عبارتند از:

• شغل حسابرس IRS
• رده شغلی حسابداری دولت
• شغل نماینده خزانه داری
• رده شغلی حسابداری رسمی و معتبر
• شغل مدیر مالی

هر کدام از مشاغلی که ذکر شدند در حسابداری دولتی دارای وظایف خاصی هستند که در کنار هم تکمیل کننده اهداف این نوع حسابداری هستند. به منظور فعالیت در این رده های شغلی نیاز به آموزش و داشتن تحصیلات در این زمینه است. همانطور که می دانید بازار کار حسابداری بسیار گسترده است و حسابداری دولتی در این بین طرفداران خاص خود را دارد.

کلام آخر

در این مطلب به اینکه حسابداری دولتی چیست و چه تفاوت هایی با حسابداری بازرگانی دارد، پرداختیم. همچنین با انواع مشاغل در این حوزه نیز تا حدی آشنا شدیم. این نوع حسابداری یکی از زیر شاخه های حسابداری است که در آن نیازی به استفاده از نرم افزار حسابداری نیست و قواعد و قوانین مربوط به خود را دارد. به همین دلیل یک حسابدار که قصد دارد در زمینه حسابداری دولتی فعالیت کند باید با اصطلاحات و اصول آن آشنا باشد.